Deze week heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) weer van zich laten horen. Zij publiceerden een rapport over het inkomen in Nederland. De conclusie is nogal bijzonder: het besteedbaar inkomen in Nederland is in de afgelopen 50 jaar meer dan verdubbeld. Terwijl we met z’n allen toch het gevoel hebben dat het hogere inkomen vooral nodig is om de stijgende prijzen bij te benen. De conclusie wijkt ook af van eerdere onderzoeken naar ons besteedbaar inkomen. Ik heb het rapport en de reacties daarop eens doorgelezen en een poging gedaan om te begrijpen waar de conclusie van het CBS vandaan komt. Zijn we nou rijker geworden, of niet?
Het CBS rapport
De conclusie van het CBS is duidelijk: in 50 jaar tijd is het gemiddeld besteedbaar inkomen per hoofd van de bevolking meer dan verdubbeld. In 2019 was het gemiddeld netto inkomen €21.900,- en dat is 112% hoger dan in 1969.
Met gemiddeld besteedbaar inkomen of gemiddeld netto inkomen wordt het inkomen bedoeld dat netto op je rekening wordt bijgeschreven nadat er belasting is ingehouden en je de verplichte premies hebt afgedragen.
Met ‘per hoofd van de bevolking’ bedoelen zij ieder lid van een huishouden. Hierbij wordt gerekend met alle inwoners van Nederland. Het gaat dus niet alleen om de werkenden.
Verder heeft het CBS rekening gehouden met de inflatie. Veel werknemers krijgen regelmatig wat loonsverhoging als gevolg van CAO onderhandelingen. Een deel van dat geld is nodig om de stijgende kosten in het huishouden te betalen. Maar de inflatie is meegenomen in de berekeningen. Er is dus echt sprake van een netto groei in ons besteedbaar inkomen. Het volledige rapport lees je hier.
Eerdere onderzoeken met een heel andere conclusie
Het onderzoek van het CBS is niet uniek. Een paar jaar geleden heeft de Rabobank al eens onderzoek gedaan naar ons besteedbaar inkomen. Maar dat onderzoek leidde tot een compleet andere conclusie: het besteedbaar inkomen van huishoudens staat al veertig jaar stil!
Ik ben geen econoom, maar het kan natuurlijk niet allebei waar zijn. Dacht ik.
Eerst nog even wat informatie over het Rabo-onderzoek:
Het feitelijk besteedbare inkomen is sinds 1977 nauwelijks toegenomen. Verder is het Bruto Binnenlands Product (BBP) harder gestegen dan het besteedbaar inkomen. Het BBP zou je kunnen bezien als alles wat wij met elkaar verdienen in Nederland. Dat het BBP sterker is gegroeid betekent dat de economie wel groeit, maar dat dit niet is terug te zien in het besteedbaar inkomen van de huishoudens. Het geld blijft dus hangen bij bedrijven of de overheid.
Kortom, de Rabobank denkt dat we al 40 jaar stilstaan en het CBS denkt dat we in 50 jaar tijd 2x zoveel geld kunnen uitgeven. Wie heeft hier nu gelijk?
De kracht van statistiek
Ben je benieuwd naar het antwoord? Ze hebben allebei gelijk!
Wanneer je beide onderzoeken naast elkaar legt, dan wordt duidelijk dat we hier een mooi voorbeeld zien van statistische trucjes.
Beide onderzoeken gebruiken dezelfde cijfers; maar het CBS heeft ook gebruik gemaakt van cijfers die de Rabobank nog niet tot haar beschikking had. Het CBS kon dus verder terugkijken in de economische cijfers uit het verleden.
Maar het belangrijkste verschil is dat de Rabobank zich vooral concentreerde op huishoudens en het CBS op een hoofd van de bevolking.
Dat zorgt voor de verschillende conclusies. In de afgelopen 50 jaar zijn er namelijk steeds meer eenpersoonshuishoudens bijgekomen. Het betekent voor de berekeningen van de Rabobank dat we de hoeveelheid inkomen in Nederland over steeds meer huishoudens moeten verdelen. Het CBS heeft dit probleem omzeild door te rekenen met een inkomen per inwoner van Nederland.
Die kleine verandering leidt wel tot totaal andere conclusies. Ik sluit me in dit geval aan bij de mening van een bekende Nederlander:
“Statistieken: een hoop cijfers die wachten op een argument”
Herman van Veen
En nu de praktijk: rijker, of niet?
Uit beide rapporten zijn natuurlijk ook wel zinnige conclusies te trekken.
We zijn per persoon wel rijker geworden, dat is duidelijk. Maar we zijn ook ‘rijker’ gaan leven. In Nederland rijden meer en duurdere auto’s dan 50 jaar geleden. We hebben onze huizen en broekzakken volgestopt met elektronica, waarvan een groot deel toen nog niet bestond. En verder is het wel duidelijk dat de kosten voor wonen sterk zijn gestegen. Vooral die kosten maken het voor eenpersoonshuishoudens moeilijk in deze tijd. Het inkomen per persoon mag dan wel zijn gestegen, maar wanneer je alleenstaand bent dan is dit inkomen tegenwoordig nauwelijks voldoende om rond te komen.
Daarom vind ik het onderzoek van het CBS niet veel toevoegen. Je hebt namelijk niet zo heel veel aan de wetenschap dat we gemiddeld per persoon rijker zijn geworden. Het is vaak interessanter om te weten hoe dit plaatje er voor een huishouden uitziet. In onderstaande grafiek heeft de Rabobank mooi duidelijk gemaakt dat zij allebei ‘gelijk’ hebben.
De blauwe lijn is een weergave van het CBS-onderzoek. In de praktijk is het vooral de oranje lijn waar huishoudens naar kijken.
Het besteedbaar inkomen bepaalt ook wat de koopkracht van een persoon of huishouden is. Daar heb ik eerder dit artikel over geschreven.
De Rabobank heeft zelf ook nog gereageerd naar aanleiding van het CBS rapport. Hier lees je hun reactie.
We zijn dus rijker geworden, maar een groot deel van de ‘winst’ verdampt doordat we meer eenpersoonshuishoudens hebben. En de rest geven we uit aan spullen. We zijn dus niet rijker geworden…
Wil je meer lezen?