De sociale ongelijkheid in Nederland is in vergelijking met andere landen in Europa relatief laag. Toch zijn er ook hier heel wat huishoudens die het financieel zwaar hebben. Zij zijn vaak niet in staat om tegenvallers op te vangen en komen daardoor gemakkelijker in de financiële problemen. Vaak begint dit met een enkele rekening die niet kan worden betaald. Ook kan kopen op afbetaling zorgen voor een situatie waarin een huishouden geld tekort komt. Uit onderzoek van het Nibud bleek dat een op de drie huishoudens een betalingsachterstand heeft. Het CBS berichtte dat bij 8 procent sprake is van problematische schulden. Maar een tiende van deze groep heeft professionele schulphulpverlening. De meerderheid heeft de route naar ondersteuning nog niet gevonden. Ik heb eens uitgezocht hoe die hulpverlening in elkaar zit. We noemen het ook weleens de schuldsanering, maar hoe werkt het precies?
Twee soorten schuldhulpverlening
De schuldhulpverlening is een wereld op zich. Ik heb er redelijk wat artikelen over gelezen, maar ik sluit niet uit dat ik nog wat details of bijzondere regelingen over het hoofd heb gezien. Heb je een aanvulling? Laat dat dan weten via een reactie onder dit artikel.
Om te beginnen zijn er twee soorten schuldhulpverlening. Dit bestaat uit een traject van schuldbemiddeling of de keuze voor schuldsanering. Beide trajecten starten op dezelfde manier, door de volgende stappen te doorlopen:
- Aan het begin van het schuldhulpverleningstraject berekent de schuldhulpverlener op basis van je inkomen welk bedrag je maandelijks mag houden. Dit wordt het ‘Vrij te laten bedrag’ (Vtlb) genoemd;
- De schuldhulpverlener berekent daarna welk bedrag de verschillende schuldeiser zullen ontvangen. Dit voorstel wordt aangeboden aan de schuldeisers;
- Wanneer de schuldeisers akkoord gaan, dan start het schuldhulpverleningstraject;
- De betaling van de schuldeisers verloopt via de schuldhulpverlener.
Beide trajecten zorgen er voor dat er overzicht komt in je financiën en dat schuldeisers je niet langer rechtstreeks opzoeken. Een incassobureau dient zaken te doen met de schuldhulpverlener. Het is niet zo dat je zelf mag kiezen van welk traject je gebruik wil maken. De schuldsanering is het zwaarste middel om van je schulden af te komen en de regeling verplicht deelnemers om het eerst via schuldbemiddeling te proberen. Wanneer je hulp zoekt om uit de schulden te komen, dan zijn gemeenten in Nederland verplicht om je hierin te ondersteunen. De gemeentelijke schuldhulpverlening begint vaak met een ‘minnelijk traject.’
1. Schuldbemiddeling
Het kenmerk van het minnelijk traject is dat het tot doel heeft om in overleg met de schuldeisers de schulden zoveel mogelijk terug te betalen. De schuldhulpverlener probeert met alle schuldeisers afspraken te maken over de hoogte van de terugbetaling, maar schuldeisers zijn vrij om wel of niet akkoord te gaan met de voorgestelde aflossing. Wanneer één of meerdere schuldeisers niet akkoord gaan met het voorstel, dan mislukt zo’n minnelijk traject. Op dat moment ontstaat de mogelijkheid om via de rechter toestemming te vragen voor de schuldsanering. Maar eerst nog wat toelichting over de schuldbemiddeling.
Er zijn binnen deze schuldbemiddeling twee varianten mogelijk:
- Vanuit jouw ingehouden inkomen wordt een bedrag gespaard dat na 36 maanden wordt verdeeld onder de schuldeisers;
- Een bank (vaak de gemeentelijke kredietbank) verstrekt een krediet. De hoogte is afhankelijk van wat je in 36 maanden bij elkaar zou kunnen sparen. Vanuit dit krediet ontvangen alle schuldeisers een voorstel. Zij ontvangen dan direct een bedrag, in plaats van 36 maanden te moeten wachten. In dit geval is er maar één schuldeiser en dat maakt de afhandeling een stuk gemakkelijker.
2. Schuldsanering
De term schuldsanering komt uit de wet Wsnp. Dat staat voor ‘Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen‘. Het is een wettelijke regeling voor personen met problematische schulden. Ook die term vraagt om een beetje toelichting, want wat is ‘problematisch’? Problematische schulden zijn zo hoog dat deze niet zonder hulp binnen 3 tot 5 jaar zijn terug te betalen. Om gebruik te maken van het Wsnp-traject gelden de volgende voorwaarden:
- De schulden zijn zo hoog dat je deze niet meer zelf kunt afbetalen;
- Het minnelijk traject is al geprobeerd;
- Je hebt de afgelopen 10 jaar geen gebruik gemaakt van de Wsnp;
- Je bent bereid om mee te werken aan de regeling en je probeert om zoveel mogelijk geld te verdienen om je schuldeisers terug te betalen.
Dit heet het wettelijke traject. Wanneer je je tijdens het schuldsaneringstraject aan alle afspraken houdt dan worden de overblijvende schulden allemaal kwijtgescholden. De rechter bepaalt dat je een schone lei krijgt. De resterende schulden zijn dan niet meer afdwingbaar.
Maar de rechter kan ook besluiten dat het wettelijke traject met maximaal 24 maanden wordt verlengd. Daarmee zou de schuldsanering maximaal 5 jaar kunnen duren.
Bij het doorlezen van de verschillende artikelen en websites is het mij wel opgevallen dat de schuldhulpverlening een hele bedrijfstak is geworden. Verschillende partijen bieden hun diensten als schuldhulpverlener aan. En de aangeboden informatie is niet altijd even duidelijk.
Het is natuurlijk goed om te lezen dat er professionele hulp beschikbaar is voor huishoudens met problematische schulden.
Wanneer ik in de situatie zou komen dat ik hierbij hulp nodig heb, dan zou ik direct naar de gemeente gaan. Zij zijn toch de eerste stap om uit de schulden te komen.
Wil je meer lezen?