We wonen al een tijdje in Bolivia. Een prachtig land, met vriendelijke mensen, adembenemende landschappen en… momenteel ook een behoorlijk stevige inflatie. En hoewel inflatie meestal klinkt als iets waar je buikpijn van krijgt, zijn wij ineens in een situatie beland die eerder voelt als een onverwachte bonusronde in ons leven. Want terwijl de prijzen hier stijgen, stijgt onze koopkracht nog harder – dankzij een simpele factor: de wisselkoerswinst. Dat is vast geen officiële economische term, maar het geeft onze huidige financiële situatie goed weer.
Wat is er dan aan de hand?
Inflatie XXL
Volgens de lesboekjes van de economie is inflatie voornamelijk een fenomeen wat in de hand moet worden gehouden. In theorie zou 2% inflatie ‘ideaal’ zijn. Het biedt ruimte voor een beetje renteverlaging of salarisverhoging, wanneer dat nodig is. Een hoge inflatie is in ieder geval niet wenselijk. Europa en ook Nederland heeft net een periode van hoge inflatie achter de rug. Alles is omhoog gegaan, inclusief de lonen.
En ook hier in Bolivia hebben we met stijgende prijzen te maken. Maar deze inflatie pakt niet voor iedereen even slecht uit. Het zorgt in ons geval voor een soort ‘economisch optische illusie’ waarbij onze portemonnee ineens als een goochelhoed lijkt: we halen er steeds meer uit dan we erin stoppen.
De maandelijkse euro-magie
Wat betekent dit in de praktijk? Elke maand wisselen we euro’s om tegen Bolivianos. Overal in de stad zijn wisselkantoren (casa de cambio’s), of handelaartjes die op straat graag Euro’s of Dollars wisselen. Die laatste groep gaan we overigens liever uit de weg.
Tijdens ons eerste jaar in Bolivia was de wisselkoers stabiel. Deze wordt door de overheid kunstmatig laag gehouden en alle officiële transacties vinden plaats tegen een wisselkoers van €1 tegen Bs 7,50.
Maar op straat gelden andere wetten dan de officiële wisselkoers van de overheid. Een groot deel van de goederen worden geimporteerd en betaald in Dollars. De internationale handel ‘bepaalt’ daarmee wat de Bolivianos in het echt waard is. En die waarde is in korte sterk gedaald.
Wanneer wij nu Euro’s wisselen, krijgen we niet 7,50 Bolivianos maar 20 Bolivianos per Euro. Het voelt soms bijna onwerkelijk: voor hetzelfde stapeltje biljetten krijgen we het laatste halfjaar elke maand meer Bolivianos terug. De wisselkoerswinst dus.
En deze wisselkoerswinst levert een rechtstreekse koopkrachtstijging op. We hebben nu drie keer zoveel Bolvianos te besteden dan een halfjaar geleden. Natuurlijk zijn de prijzen hier ook gestegen, alleen in een ander tempo.
De boodschappen
Een voorbeeldje uit ons dagelijks leven. Wij doen onze boodschappen voornamelijk op de markt en bij wat kleine buurtwinkeltjes. In tegenstelling tot Nederland zijn de grote supermarkten hier veel duurder dan de plaatselijke winkeltjes. Vorig jaar betaalden we voor onze wekelijkse boodschappen, inclusief groente en fruit rond de Bs.1000. Toen was 1 euro ongeveer 7,50 Bolivianos waard, dus dat kwam neer op zo’n €133. Tegenwoordig betalen we voor diezelfde boodschappen ongeveer Bs.1500, maar – en hier komt het verschil – één euro is inmiddels ongeveer 20 Bolivianos waard. Dus diezelfde marktboodschappen kosten ons geen €133 meer, maar nog maar zo’n €75.
Voor ons betekent dat concreet: onze dagelijkse kosten gaan in Bolivianos omhoog, maar in Euro’s omlaag. Een reële koopkrachtstijging dankzij de wisselkoerswinst.
Brandstof en een bakkie koffie
De koopkrachtverschillen merk je overal.
We rijden hier rond in een beetje oude, maar betrouwbare 4×4. Er zit een V8 motor in en die verbruikt in de stad ongeveer 1 Bolivianos per kilometer (dat is omgerekend 1 liter per 4 km). Niet bepaald zuinig, zal ik maar zeggen. Maar omgerekend in Euro’s kost autorijden ongeveer niets: €0,05/km.
Of neem koffie. Een cappuccino op een zonnig terras in het centrum van Santa Cruz kost ongeveer 15 Bolivianos. Dat is iets ongeveer €0,75. Maar een jaar geleden voelde diezelfde koffie duurder aan, omdat de euro toen zwakker stond, toen omgerekend €2 (wat natuurlijk nog steeds spotgoedkoop is).
Natuurlijk heeft deze wisselkoerswinst effect op onze uitgaven. We gaan vaker uit eten, ook naar luxer restaurants (die zijn er genoeg). We reizen wat vaker naar de verschillende prachtige uithoeken van dit land.
We geven meer uit in Bolivianos, maar onder aan de streep hebben in de afgelopen maanden minder uitgegeven wanneer we het in Euro’s omrekenen. Onze maandelijkse kosten in Euro’s zijn met ongeveer 25% gedaald.
Een ander verhaal voor de buren
Maar voordat dit klinkt als een vrolijke ode aan inflatie – want dat is het niet – is het belangrijk om te beseffen dat dit alleen geldt voor mensen zoals wij, met een buitenlands inkomen. Voor onze Boliviaanse buren en vrienden is de situatie heel anders. Voor hen zijn de stijgende prijzen een echte last. Hun salaris blijft vaak hetzelfde, terwijl de kosten voor levensonderhoud met de week stijgen.
Het wettelijk minimum loon is hier vastgesteld op Bs 2000 per maand. Dat was volgens de officiële wisselkoers al niet veel, maar met de huidige inflatie blijft daar omgerekend nog maar €100 van over.
We zien hier dan ook langzaam aan de middenklasse verdwijnen. Veel boliviaanse gezinnen hebben meerdere banen (nodig) om rond te komen. Geld voor andere dingen dan de eerste levensbehoefte is er vaak niet meer.
Inflatie: een gespleten realiteit
Inflatie creëert dus twee realiteiten in hetzelfde land. Voor de doorsnee Boliviaan is het een strijd om de eindjes aan elkaar te knopen. Voor wie geld uit het buitenland binnenhaalt, opent het onverwacht deuren. Vakanties en uit eten gaan – dingen die eerst een beetje gepland moesten worden, worden ineens financieel haalbaar.
Maar dat maakt het ook lastig. Want hoe ga je daar mee om? We willen solidair zijn, niet triomfantelijk. Soms voelen we ons bijna schuldig als we merken dat we ineens makkelijker kunnen leven, terwijl de mensen om ons heen het moeilijker hebben.
En toch… het is ook een realiteit die je niet kunt negeren. We zouden gek zijn als we de kans om onze spaarcenten efficiënter te gebruiken, zouden laten liggen. Dus maken we soms gebruik van die voordeelpositie – maar proberen we tegelijk ook wat meer te geven. Een extra fooi. Een onverwacht cadeautje, of een klusje in huis uitbesteden aan een van de vrienden die zo af en toe zonder werk zit. En uiteraard wat extra’s voor een van de vele goede doelen.
Tot slot
Inflatie is meestal slecht nieuws, en voor de meeste Bolivianen is dat helaas ook nu zo. Maar in onze situatie – met spaargeld in Europa en maandelijkse wissels naar Bolivianos – werkt het in ons voordeel. Het leven wordt goedkoper in Euro’s, ook al wordt het duurder in Bolivianos. Toch zijn we ons bewust van het scheve plaatje. Deze economische meewind is voor ons een zegen, maar voor velen hier is het vooral een storm. En als we iets kunnen doen om die storm iets minder heftig te maken voor de mensen om ons heen, dan doen we dat graag.
Wil je meer lezen?