Het regent nieuwe plannen in Nederland. Ideeën over het minimumloon, extra belasting voor hoge inkomens en ook het H-woord is weer gevallen. Het is eigenlijk geen verrassing meer dat de hypotheekrenteaftrek (HRA) verder onder druk komt te staan. Deze keer vormt een rapport van De Nederlandsche Bank (DNB) de aanleiding voor een nieuwe discussie. Wat houdt het voorstel van DNB in en wat zijn de mogelijke gevolgen?
Eerdere aanpassingen aan de hypotheekrenteaftrek
De hypotheek staat al lange tijd in de belangstelling. Eigenlijk is er sinds 2001 al vrij veel veranderd. De belangrijkste veranderingen op een rijtje:
- 2001: de HRA is maximaal 30 jaar aftrekbaar. Dit geldt voor iedereen met een koophuis. Het betekent dat ‘bestaande gevallen’ (zoals ik) vanaf 2031 geen recht meer hebben op hypotheekrenteaftrek. Voor die groep is het wel verstandig om de komende tien jaar te gebruiken om iets te regelen;
- 2004: De bijleenregeling zorgt ervoor dat de winst bij verkoop in de nieuwe hypotheek verdwijnt. De overwaarde moet worden gebruikt voor de aankoop van een nieuwe woning. Degenen die de overwaarde daar niet voor gebruiken, verliezen het recht op HRA over dat deel van de lening;
- 2005: Door het invoeren van wet Hillen is het aantrekkelijker om de hypotheek volledig af te lossen;
- 2013: Nieuwe hypotheken moeten in maximaal 30 jaar volledig worden afgelost. Dat mag niet meer in de vorm van een (bank)spaarhypotheek. Nieuwe kopers kunnen kiezen uit een lineaire of een annuïteitenhypotheek;
- vanaf 2019: verdere beperking van HRA door een verlaging van het maximum tarief. Dit leidt er in 2023 uiteindelijk toe dat de rente nog maximaal voor 37% kan worden afgetrokken.
In de jaren die hierboven staan genoemd zijn er nog meer veranderingen doorgevoerd die invloed hebben op de hypotheek, zoals een verlaging van de maximale hypotheek en een verhoging van het eigenwoningforfait. In de loop van de jaren kwam de hypotheekrenteaftrek verder onder druk te staan.
Het is logisch dat zo’n bijzondere regeling waarbij de overheid meebetaalt aan de woonlasten, van tijd tot tijd goed wordt onderzocht. Uit een studie in 1999 bleek dat 45 procent van het fiscale voordeel terechtkwam bij de 7 procent rijkste Nederlanders (bron: historisch nieuwsblad). Het is de vraag of dat de bedoeling van de regeling is.
Nu de rente zo laag is dat sommige hypotheekbezitters zelfs geld van de bank ontvangen, lijkt het een geschikt moment om het systeem nog eens goed tegen het licht te houden. Wat houden de plannen va DNB precies in?
De plannen van De Nederlandsche Bank
De aanleiding voor de studie van DNB is het feit dat de kosten voor huren of kopen steeds verder uiteen lopen. Kopen is voordeliger, maar niet iedereen is in staat om een woning te kopen. Huishoudens met gelijke inkomens, zijn bij huren veel duurder uit. De woningmarkt is erbij gebaat wanneer dit verschil kleiner is. Volgens DNB kan dat op twee manieren worden bereikt:
- Het eigenwoningforfait verhogen, of
- de hypotheek stapsgewijs verplaatsen naar box 3
Het eigenwoningforfait
Dit is een soort belasting op het bezitten van een eigen huis. Een verhoging van het forfait leidt dus tot lastenverzwaring voor huiseigenaren.
De hypotheek naar box 3
Box 3 bestaat nu uit vermogen min de schulden. Wanneer de hypotheek en het eigen huis daar deel van gaan uitmaken, dan betalen huiseigenaren met overwaarde meer belasting. Hoeveel dat is en of iedere euro overwaarde ook direct belastbaar is, is allemaal nog niet duidelijk. Daarom valt er ook nog niet veel te zeggen over de daadwerkelijke effecten.
Komt de hypotheekrenteaftrek verder onder druk?
De huidige plannen van DNB hebben tot doel om in te grijpen in de huidige situatie waarbij huren duurder is dan kopen. Deze voorstellen leiden tot lastenverzwaring voor huiseigenaren. Het is duidelijk dat de hypotheekrente verder onder druk komt te staan.
Het is op zich een goed moment om het huidige hypotheekstelsel tegen het licht te houden. Zoals al eerder opgemerkt, is de rente nu extreem laag waardoor de effecten van veranderingen meevallen. En wanneer huiseigenaren voldoende vrijstelling krijgen, dan is de hypotheek in box 3 nog niet eens zo’n gek idee.
Maar kunnen we dit dossier daarna weer gewoon 20 jaar met rust laten?
Verwacht jij dat de hypotheekrenteaftrek verder onder druk komt te staan?
Wil je meer lezen?
Ik verwacht inderdaad, dat de HRA verder onder druk komt te staan. Vanwege de einddatum 1-1-2031 voor hypotheeksommen die al bestonden op 1-1-2001, zoals je noemde, denk ik dat de HRA per die datum al feitelijk afgeschaft zal zijn. Heel veel consumenten weten niet meer wat en wanneer er allemaal gebeurd is met hun hypotheek in die 30 jaar.
Een gevaar van het argument van de lage rentestand is, dat er genoeg mensen zijn die 5, 10 of 15 jaar geleden de rente voor 20 tot 30 jaar hebben vastgezet tegen een veel hogere rente dan de huidige rentestand. Er moet niet vanuit gegaan worden, dat die allemaal hun rente afgekocht hebben.
Samen met de groep die wel een duur huis maar weinig hypotheek hebben, maakt dit het bedenken van soepele overgangsregelingen lastig.
Dat was een eis van de EU. Om de hoge huizenprijzen. Die zouden lager kunnen worden door de hypotheekrenteaftrek. Nederland heeft een uitzonderingspositie. Nu de rente laag wordt gehouden, moest dat dan maar.