Dat alles duurder wordt, is inmiddels wel duidelijk. De afgelopen maanden hebben we te maken gehad met een enorme stijging van de kosten voor energie. En daardoor zijn nu ook andere prijzen sterk gestegen. Het leidt tot een hoge inflatie (en dat zorgt weer voor grote loonstijgingen).
Maar wat is inflatie precies, hoe werkt het en waarom is de inflatie in de afgelopen maanden zo hoog?
Wat is inflatie precies?
Inflatie betekent in het algemeen een stijging van de prijzen van goederen en diensten in de economie. Dingen worden dus duurder, of anders gezegd: inflatie is de waardevermindering van geld. In de afgelopen maanden is praktisch wereldwijd sprake van een forse stijging van de inflatie; ook in Europa.
De inflatie wordt gemeten met behulp van een inflatiecijfer. Dit geeft het percentage aan waarmee de prijzen zijn gestegen in vergelijking met bijvoorbeeld vorig jaar. Dit inflatiecijfer wordt weer berekend door gebruik te maken van een prijsindex: daarmee wordt de gemiddelde prijsverandering van een mandje ‘boodschappen’ gemeten. Dat ‘mandje’ boodschappen mag je heel letterlijk opvatten. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) rekent met de consumentenprijsindex (CPI) en daarin houdt het CBS rekening met praktisch alle uitgaven die een huishouden maakt. Hier vind je een uitgebreide toelichting over die index.
Waarom is de inflatie nu zo hoog?
Een belangrijke reden voor de hoge inflatie in de eurozone is de enorme stijging van de energieprijzen. De prijzen van olie en gas zijn de afgelopen maanden sterk gestegen als gevolg van de toegenomen vraag en beperkingen in de productie. De oorlog in Oekraïne met alle bijkomende problemen heeft verder geleid tot een schaarste aan energie (voornamelijk gas).
Dit heeft geleid tot hogere prijzen voor brandstof, gas en elektriciteit. De gestegen energiekosten beïnvloeden ook de kosten van het transport van goederen en diensten.
Verder heeft het einde van de COVID-pandemie gezorgd dat veel huishoudens hun opgespaarde geld kunnen uitgeven. En de simpele wet van vraag en aanbod leert dat een grotere vraag eerst leidt tot hogere prijzen.
De COVID-pandemie heeft eerder al geleid tot vertragingen in de productie van goederen en een verstoring van het transport van consumentengoederen. En dat helpt allemaal niet mee om de prijzen laag te houden.
De ECB
Maar ook de Centrale Banken spelen een rol in de huidige hoge inflatie. En dan met name het stimuleringsbeleid van Centrale Banken en overheden. Om de economie te ondersteunen tijdens de pandemie hebben centrale banken de rentetarieven verlaagd en massale hoeveelheden geld in de economie gepompt. Dit heeft geleid tot een toename van de geldhoeveelheid, wat op zijn beurt heeft geleid tot hogere prijzen van goederen en diensten.
Wat er eenvoudig gezegd gebeurt: Wanneer er meer geld beschikbaar is om spullen te kopen, kunnen producenten hun prijzen verhogen omdat consumenten bereid zijn meer te betalen. Dit leidt tot een stijging van de prijzen.
De Europese Centrale Bank (ECB) heeft aangegeven dat het zich bewust is van de hoge inflatie en neemt inmiddels maatregelen om de inflatie te verlagen naar de gewenste 2%.
Wanneer komt er een eind aan de hoge inflatie?
Maar wanneer zal er een einde komen aan deze hoge inflatie?
Het antwoord op die vraag is niet eenduidig te geven en hangt af van verschillende factoren. Nu de kosten voor energie dalen, kan dat leiden tot een situatie waarbij de prijzen van overige producten niet, of minder hard, verder stijgen (hooguit nog een beetje graaiflatie, maar dan heb je het wel gehad).
Verder zal het monetaire beleid van centrale banken effect krijgen. De centrale banken hebben hun rentetarieven in korte tijd sterk verhoogd. Dit remt de inflatie af. Maar het kan ook leiden tot een vertraging van de economische groei, dus centrale banken moeten hier een balans in vinden.
Tot slot kan ook de vraag naar grondstoffen een rol spelen. Als de vraag afneemt, zullen de prijzen dalen en daarmee ook de inflatie. Maar er is niemand die het zeker weet. De afgelopen jaren hebben we gezien dat onverwachte gebeurtenissen (COVID, oorlog in Oekraïne) grote invloed hebben op de gebruikelijke economische ontwikkelingen.
Het gevolg van de inflatie merken we niet alleen in onze portemonnee.
Ook aan de onderhandelingstafels van werkgevers en werknemers is het een van de belangrijkste gespreksonderwerpen. Het leidt tot historisch hoge loonstijgingen in een poging om de koopkracht van huishoudens wat te repareren.
Merk jij de gevolgen van de huidige inflatie? En heb je al loonsverhoging gekregen?
Wil je meer lezen?