De crisis van nu laat overheden op grote schaal geld verstrekken om de economie, ondernemers en huishoudens te ondersteunen. Gelukkig maar. Niemand weet hoe lang dit nog gaat duren, maar we weten wel dat zonder hulp de schade alleen maar groter wordt. En daarom lenen landen enorme bedragen. De rente is laag, dus de kosten zijn beperkt. Het probleem is een beetje dat deze leningen bovenop de bestaande schuldenberg komen. De omvang van de wereldwijd oplopende schulden kan op termijn voor nieuwe problemen zorgen. Hoe groot is die schuldenberg?
De cijfers
Het Institute of International Finance (IIF) publiceert geregeld cijfers over de wereldwijde schulden. Vorige maand kwamen de laatste cijfers naar buiten. Ga er even goed voor zitten; hier komen ze: de totale wereldwijde schuld was eind 2019 255 biljoen dollar. In Euro’s valt het mee….. €234,5 biljoen. En 1 biljoen is 1.000 miljard. De schuld is hoger dan ooit en de cijfers zijn van eind 2019. Het eind is dus nog niet in zicht.
Nu gaat het hier over de totale wereldwijde schuld. Daar zitten onze hypotheken bijvoorbeeld ook bij. Het bedrag is opgebouwd uit $70 biljoen aan overheidsleningen, $137 biljoen aan leningen die het bedrijfsleven heeft afgesloten en alle huishoudens hebben bij elkaar $48 biljoen geleend.
De leningen die door het bedrijfsleven zijn afgesloten, zijn sinds 2017 sterk gestegen. Dat valt te verklaren door alle stimuleringsmaatregelen vanuit de centrale banken. Lenen is praktisch gratis geworden. En wanneer je als ondernemer bijna geen kosten maakt voor het lenen van geld, dan worden investeringsbeslissingen al snel rendabel.
De extreem lage rente zorgde bij kredietwaardige overheden, zoals Duitsland en Nederland, voor de omgekeerde wereld: lenen tegen negatieve rente. In een enkel geval gold deze unieke situatie zelfs voor particulieren. Lees dit artikel over de negatieve hypotheekrente.
Maar hoe ‘erg’ is €234,5 biljoen schuld?
De cijfers in perspectief
Het mag duidelijk zijn dat de ene schuld de andere niet is. In een eerder artikel heb ik eens geschreven dat staatsschuld niet erg is. Zolang het maar een beheersbare omvang heeft. Schuld is op zich niet erg voor een economie, omdat daar ook investeringen tegenover staan. Het is ook geen probleem om een deel van de staatsleningen aan het einde van hun looptijd weer opnieuw uit te geven als lening. Dit wordt het doorrollen van een lening genoemd.
De situatie in Nederland is zelfs nog gunstiger. De overheid heeft zich de afgelopen jaren ingespannen om de staatsschuld te verlagen. Deze bedroeg volgens het CBS eind 2019 €395 miljard. Dat getal zegt op zich niet zoveel en daarom wordt het ook vaak weergegeven als percentage van wat we met z’n allen verdienen per jaar, het bruto binnenlands product (bbp). De staatsschuld was 48,6% van het bbp.
De wereldwijde schuld van $255 biljoen moet ook in dit perspectief worden bezien. Het is ongeveer drie keer zoveel als we jaarlijks wereldwijd met elkaar verdienen. Wanneer je dit vergelijkt met een lening voor je huis, dan is een hypotheek ter grootte van drie keer je jaarsalaris eigenlijk geen echt probleem. Zolang het maar niet stijgt.
Vormen de oplopende schulden een probleem?
Tot eind vorig jaar was er eigenlijk geen probleem. Behalve dan dat ondernemingen gemakkelijk en meer zijn gaan lenen. Maar ook dat is bij een lage rente geen reden tot zorg.
Het probleem dat nu ontstaat is dat deze crisis, net als de vorige keer, wordt bestreden door nieuwe schulden aan te gaan. De oplopende schulden kunnen op twee manieren voor problemen zorgen.
Onzekerheid over terugbetalen
Wanneer we nog even terugdenken aan de crisis uit 2010, dan heeft ons dat geleerd dat vertrouwen belangrijk is. Er ontstaan problemen zodra beleggers bang worden dat een overheid haar schulden niet meer kan terugbetalen. Griekenland had een onhoudbare staatsschuld en dat had grote gevolgen.
Oplopende rente
De rente is al heel lang, heel laag. Daarom vormen de oplopende schulden nu geen probleem. Dat wordt uiteraard anders wanneer de rente zou gaan stijgen. Daarmee kunnen een aantal landen, onder andere in Europa, serieus in de problemen komen.
Voorlopig is het nog niet zover. Eerst deze crisis bezweren. Op de klassieke manier: meer geld in het systeem, zodat het overeind blijft. Door schulden word je kwetsbaar en dat geldt niet alleen voor huishoudens.
Verwacht jij dat de oplopende schulden voor problemen gaan zorgen?
Wil je meer lezen?